Układ hamulcowy jest to zespół mechanizmów umożliwiających zmniejszenie prędkości oraz zatrzymania pojazdu. Układ ten składa się z mechanizmów hamujących - hamulców oraz mechanizmów uruchamiających hamulce. Ze względu na zadanie, jakie spełniają hamulce pojazdów samochodowych, dzielimy je na robocze, awaryjne i postojowe.
Podczas normalnej jazdy kierowca posługuje się przede wszystkim hamulcami roboczymi . Są one uruchamiane za pomocą pedału i działają tylko podczas wywierania nacisku na ten pedał. Działają na wszystkie koła samochodu.
Hamulce awaryjne są uruchamiane niezależnie od hamulca roboczego i są przeznaczone do zatrzymania pojazdu w razie awarii hamulca roboczego. Hamulec awaryjny działa podczas wywierania nacisku na mechanizm uruchamiający. Działają bądź na koła tylnej osi, bądź na wał napędowy.
Hamulec postojowy służy do utrzymywania pojazdu w bezruchu na drodze płaskiej lub pochyłej. Hamulec ten uruchamiany jest ręcznie z miejsca kierowcy, niezależnie od hamulca roboczego i działa po zabezpieczeniu trwałego nacisku na dźwignię.
Pod względem konstrukcyjnym hamulce pojazdów samochodowych dzielimy na:
szczękowo - bębnowe
tarczowe
taśmowe
elektromagnetyczne (bardzo rzadko stosowane)
Mechanizmy uruchamiające hamulców dzielimy na:
mechaniczne
hydrauliczne
pneumatyczne
hydrauliczno - pneumatyczne
Niezależnie od konstrukcji poszczególnych mechanizmów układy hamulcowe powinny odznaczać się:
niezawodnością
dużą skutecznością działania
powinny zapewnić taki rozkład sił hamowania, żeby proces hamowania nie powodował utraty stateczności pojazdu
powinien być łatwy w obsłudze, a wysiłek kierowcy związany z jego uruchamianiem powinien być jak najmniejszy
W porównaniu z hamulcami szczękowo - bębnowymi, hamulce tarczowe mają wiele zalet, a mianowicie:
korzystniejszy rozkład nacisków na powierzchni przylegania elementów ciernych do tarczy, dzięki czemu równomierniej zużywają się okładziny
możliwość stosowania znacznie większych nacisków jednostkowych między współpracującymi elementami
całkowita równowaga sił osiowych
dobre warunki chłodzenia
łatwa regulacja luzów i łatwa wymiana zużywających się elementów ciernych
znacznie mniejszy ciężar
mniejszy moment bezwładności mas wirujących